اگر به گل و گیاهان مدت زیادی سر و کار
داشته باشید، حتماً با بیماری های مختلفی که باعث بدشکلی و به هم ریختن ظاهر گیاه
می شود، برخورد داشته اید. یکی از انواع این بدشکلی ها، ایجاد انبوهی از جوانه ها
و شاخه ها در یک بخش کوچک از گیاه است که باعث می شود آن شاخه یا بخش کم و بیش
شبیه به یک جاروی دستی به نظر برسد. یکی از عواملی که باعث ایجاد این مشکل می شود،
بیماری جاروک لیموترش یا جاروی جادوگر (به دلیل شباهت ظاهری شاخه به جارویی که
جادوگران در داستان ها سوار می شوند) است.
جاروک لیموترش
یکی از نشانه های درگیر
شدن گیاهان با بیماری است که بیشتر در گیاهان چوبی و درختان مشاهده می شود. هر چند
که این علائم در بوته ها هم مشاهده شود. اختلالی که در گیاه ایجاد می شود باعث رشد
به شدت متراکم جوانه ها در بخش های مختلف گیاه می شود. از آن جا که در داستان ها و
افسانه ها جادوگران معمولاً با خود یک جاروی دسته بلند که از جمع آوری هیزم ها و
شاخه های کوچک و به هم بستن آن درست شده بود، داشتند، این بیماری در گیاهان نیز به
آن ها نسبت داده شد و حتی تصور می شد که این جادوگرانند که باعث هر گونه بد شکلی
در گیاهان هستند.
این در حالی است که منشأ واقعی این
بیماری یک میکرو ارگانیسم است که معمولاً توسط آفت ها منتقل می شود. به طور کلی
یکی از مشکلات اصلی هجوم آفت ها به گیاهان علاوه بر آسیب مستقیم آن ها، انتقال
بیماری هاست. مایت ها، شته ها،
نماتد
ها و … انواع و اقسام قارچ ها، ویروس ها،
فیتوپلاسما
، باکتری ها و دیگر موجودات را میان گیاهان جا به جا می کنند که باعث بیمار شدن
بسیاری از آن ها می گردد. همچنین گیاهان انگلی مانند دارواش نیز می توانند باعث
ایجاد تنش در گیاه و نهایتا بد شکلی آن شوند.
عوامل محیطی نیز به دلایل مختلف ممکن است
باعث
جهش های ژنتیکی
در گیاه شوند. معمولاً گروه های مختلف گیاهان بیشتر به عاملی
مشخص حساس هستند. مثلاً بد شکلی درخت کاج بیشتر به دلیل حضور قارچ ها اتفاق می
افتند. بیماری های قارچی همچنین درختان خانواده گیلاس را هم می تواند مبتلا کند که
باعث ایجاد مشکلی مشابه در آن ها می شود. درخت هلو و اقاقیای سیاه معمولاً به
واسطه ابتلا به ویروس دچار بد شکلی به شکل جاروک لیمو ترش می شود.
واضح ترین نشانه بیماری جاروک لیمو ترش،
وجود شاخه های متراکم در بخش های میانی گیاه که معمولاً کمتر شاخه های جدید تولید
می کنند، است. این مشکل به خصوص زمانی که بوته ها یا درختان بدون برگ هستند واضح
تر است.
گاهی ممکن است تنها یک بخش از گیاه دچار
این مشکل شده باشد و گاهی هم ممکن است محوطه آلوده شده بیشتر و در چند بخش از گیاه
این جاروک ها دیده شوند. اندازه بخش درگیر هم در هر مورد می تواند متفاوت باشد. مشکل
بد شکلی همچنین می تواند تنها چند هفته، یا چند ماه گیاه را درگیر کند یا آن که
اثر آن دائمی و همیشه در حال گسترش باشد. اگر این بدشکلی ناشی از عوامل بیماری زا
نباشد، گیاه به غیر از ظاهر غیر معمولش، مشکل دیگری نخواهد داشت.
در حال حاضر هیچ درمانی برای درمان این
مشکل وجود ندارد ولی می تواند شاخه هایی که چنین مشکلی را از خود بروز داده اند
کوتاه کرد.
